سوگیری تاییدی (به انگلیسی: confirmation bias )، تمایل به جستجو و ترجیح دادن اطلاعاتی است که از باورهای قبلی ما پشتیبانی می کند. در نتیجه، ما تمایل داریم هر اطلاعاتی را که با آن باورها در تضاد است نادیده بگیریم. مفهوم سوگیری تاییدی از حوزه روانشناسی شناختی می آید.سوگیری تاییدی اغلب غیرعمدی است، اما همچنان می تواند منجر به تصمیم گیری ضعیف در تحقیقات و در زمینه های قانونی یا واقعی شود.به عنوان مثال، وقتی پزشکان ایده ای در مورد تشخیص بیمار دارند، ممکن است بر شواهدی تمرکز کنند که از نظریه آنها حمایت می کند در حالی که شواهدی را که از یک تشخیص جایگزین به همان اندازه قابل قبول پشتیبانی می کند، کم ارزش می دانند.
سوگیری تاییدی چیست؟
سوگیری تاییدی نوعی سوگیری شناختی یا خطا در تفکر است.سوگیری تاییدی، تمایل به جستجوی اطلاعاتی است که به جای رد کردن، پیش فرض های فرد را پشتیبانی می کند، معمولاً با تفسیر شواهدی برای تأیید باورهای موجود در حالی که هر گونه داده متضاد را رد یا نادیده می گیرد (انجمن روانشناسی آمریکا).
سوگیری تاییدی، تمایل به جستجو، تفسیر، حمایت و یادآوری اطلاعات به گونه ای است که باورها یا ارزش های قبلی فرد را تایید یا پشتیبانی کند.پردازش تمام حقایق در دسترس ما برای ما زمان و انرژی دارد، بنابراین مغز ما تمایل دارد اطلاعاتی را انتخاب کند که بیشتر با نظرات و دانش قبلی ما مطابقت دارد.
چرا سوگیری تاییدی اتفاق می افتد؟
کارشناسان چندین نظریه مختلف در مورد اینکه چرا افراد تمایل به سوگیری تاییدی دارند، دارند.
به پردازش اطلاعات کمک می کند: برخی از افراد بر این باورند که سوگیری تاییدی به شما کمک میکند تا اطلاعات زیادی را که هر روز میبینید به طور موثر مرتب کنید.
اعتماد به نفس ایجاد می کند:برخی دیگر از کارشناسان فکر می کنند که مردم به دنبال اطلاعاتی برای حمایت از نظرات خود برای حفظ یا ایجاد عزت نفس خود هستند. یافتن اطلاعاتی که از ایده های آنها پشتیبانی می کند، باعث می شود آنها احساس اعتماد بیشتری کنند.
درگیری ذهنی را کاهش می دهد: نظریه دیگری در مورد اینکه چرا افراد از سوگیری تاییدی استفاده می کنند این است که خطر درگیری ذهنی را کاهش می دهد که ناهماهنگی شناختی نیز نامیده می شود. وقتی کسی اطلاعاتی در مورد دو ایده متضاد داشته باشد، ممکن است دچار استرس روانی شود. سوگیری تاییدی ممکن است خطر احساس احساسات منفی ناشی از این استرس را کاهش دهد.
چگونه از سوگیری تاییدی اجتناب کنیم
هنگام جمعآوری اطلاعات برای تصمیمگیری احتمال سوگیری تاییدی وجود دارد. ناخودآگاه رخ می دهد، به این معنی که ما از تأثیر آن بر تصمیم گیری خود بی خبر هستیم.
به این ترتیب، اولین قدم برای جلوگیری از سوگیری تاییدی، آگاهی از مشکل است. با درک تأثیر آن و نحوه عملکرد آن، احتمال بیشتری وجود دارد که آن را در تصمیم گیری خود شناسایی کنیم.
استاد روانشناسی و نویسنده رابرت سیالدینی دو رویکرد را برای تشخیص اینکه این سوگیری ها بر تصمیم گیری ما تأثیر می گذارد پیشنهاد می کند:
ابتدا به احساس درونی خود گوش دهید.ما اغلب به محرکهای ناراحتکننده واکنش فیزیکی نشان میدهیم، مانند زمانی که یک فروشنده ما را بیش از حد فشار میدهد. حتی اگر در گذشته درخواست های مشابهی را انجام داده باشیم، نباید از آن سابقه به عنوان مرجع استفاده کنیم.اعمال گذشته را به یاد آورید و از خود بپرسید: “با دانستن آنچه اکنون می دانم، اگر می توانستم به گذشته برگردم، آیا همان تعهد را انجام می دادم؟”
دوم، از آنجایی که سوگیری به احتمال زیاد در اوایل فرآیند تصمیمگیری رخ میدهد، ما باید روی شروع با یک مبنای واقعی خنثی تمرکز کنیم. این را می توان با تنوع بخشیدن به اطلاعات خود و داشتن منابع متعدد به دست آورد.اگرچه یافتن گزارش عینی دشوار است، اما دستیابی به رسانههای معتبر و بیطرف میتواند به ما این امکان را بدهد که عاملیت بیشتری در باورهای خود داشته باشیم.
سوم، زمانی که فرضیهها از دادههای جمعآوریشده استخراج میشوند، تصمیمگیرندگان باید بحثهای بین فردی را نیز در نظر بگیرند که به صراحت هدف آن شناسایی سوگیری شناختی فردی در انتخاب و ارزیابی فرضیه است.درگیر شدن در مناظره راهی سازنده برای به چالش کشیدن دیدگاه هایمان و قرار دادن خود در معرض اطلاعاتی است که ممکن است در غیر این صورت از آن اجتناب کرده باشیم.در حالی که حذف سوگیری تاییدی به طور کامل غیرممکن است، این اقدامات ممکن است به مدیریت سوگیری شناختی و تصمیم گیری بهتر در پرتو آن کمک کند.
انواع سوگیری تاییدی
سوگیری تاییدی را می توان به چندین زیر دسته تقسیم کرد. در اینجا برخی از رایج ترین آنها آورده شده است.
جستجوی جانبدارانه اطلاعات
این نوع سوگیری زمانی اتفاق میافتد که فقط به دنبال شواهد مثبت یا شواهدی باشید که از انتظارات یا فرضیههای شما پشتیبانی میکند. شواهدی که می تواند اشتباه بودن آنها را ثابت کند به طور سیستماتیک نادیده گرفته می شود.
مثال:جستجوی جانبدارانه اطلاعات
جستجوی جانبدارانه اطلاعات در زندگی واقعی بیشتر از آنچه ما تصور می کنیم اتفاق می افتد. به عنوان مثال، اگر این سوال را تایپ کنید “آیا سگ ها بهتر از گربه ها هستند؟” در یک موتور جستجوی آنلاین، ابتدا مقالاتی که به نفع سگ ها بحث می کنند ظاهر می شوند.
اگر سوال را برعکس کنید و تایپ کنید “آیا گربه ها بهتر از سگ ها هستند؟”، نتایجی در حمایت از گربه ها دریافت خواهید کرد.
این برای هر دو متغیر اتفاق می افتد: موتور جستجو فرض می کند که شما فکر می کنید متغیر A بهتر از متغیر B است و ابتدا نتایجی را که با نظر شما مطابقت دارد به شما نشان می دهد.در عوض، سعی کنید این سوال را تایپ کنید “کدام یک بهتر است، A یا B؟” این به احتمال زیاد ترکیبی متعادل از نتایج را به همراه دارد.
تفسیر مغرضانه اطلاعات
تفسیر مغرضانه این نوع سوگیری توضیح می دهد که چرا شما ممکن است تمایل داشته باشید داده ها و اطلاعات را به گونه ای تفسیر کنید که از نظر یا فرضیه شما حمایت کند، صرف نظر از موقعیتی که توسط داده ها پشتیبانی می شود.
مطالعات نشان میدهد که افراد تمایل دارند به باورهای خود پایبند باشند، حتی زمانی که دادههای جدید ارائه میشوند، زیرا آنها این دادههای جدید را به گونهای تفسیر میکنند که از نظر اصلی خود پشتیبانی میکند.
مثال: تفسیر مغرضانه اطلاعات
فرض کنید دو نفر یک خبر مشابه را در مورد نیاز به کاهش انتشار سوخت های فسیلی به منظور مبارزه با تغییرات آب و هوایی بخوانند. یکی از خوانندگان شک در تغییرات اقلیمی است، در حالی که دیگری معتقد است که تغییرات آب و هوایی یک تهدید واقعی است.
خواننده ای که به تغییرات آب و هوایی شک دارد، ممکن است این مقاله را به عنوان شاهدی بر اینکه تغییرات آب و هوایی طبیعی است و در مقاطع دیگری از تاریخ اتفاق افتاده است، تفسیر کند. هر گونه استدلال مطرح شده در مقاله در مورد تأثیر منفی سوخت های فسیلی رد خواهد شد.
از سوی دیگر، خواننده ای که نگران تغییرات آب و هوایی است، اطلاعات را به عنوان شاهدی بر این می بیند که تغییرات آب و هوایی یک تهدید است و باید کاری در مورد آن انجام داد. درخواستها برای کاهش انتشار سوختهای فسیلی مورد استقبال قرار خواهند گرفت.
این دو خواننده نظرات بسیار متفاوتی در مورد یک موضوع دارند که قبل از خواندن مقاله شکل گرفته است. تفاسیر آنها بر اساس باورهای قبلی آنها است. حتی با وجود خواندن همان داستان، تعصب آنها نحوه ارزیابی اطلاعات را شکل می دهد و باورهای موجود آنها را بیشتر تقویت می کند.
یادآوری مغرضانه اطلاعات
این نوع سوگیری تاییدی مربوط به حافظه است. البته تجربیات و رویدادهای گذشته بر تفکر و رفتار فعلی تأثیر می گذارد. اما مردم چیزها را به روشهای انتخابی به خاطر میآورند، و اغلب این گزینشپذیری برای پشتیبانگیری از باورهای فعلی است – برخلاف باورهای فعلی که توسط خاطرات شکل میگیرند. به عبارت دیگر، ما گذشته را به گونه ای به یاد می آوریم که حال را تقویت می کند. برخی نظریهها همچنین نشان میدهند که اطلاعاتی که سوگیریهای ما را تأیید میکنند، بیشتر در خاطرات ما باقی میمانند و اطلاعاتی که با آنها در تضاد هستند به احتمال زیاد فراموش یا سرکوب میشوند.
یک سندرم مرتبط با سوگیری تاییدی، پشتکار یا تداوم باور است: ناتوانی افراد در تغییر باور خود حتی با دریافت اطلاعات جدید یا حقایقی که آن باور را در تضاد یا رد می کند. مقاومت فعالانه در برابر اخباری که در واقع بر خلاف آنچه قبلاً فکر میکنیم یا به آن اعتقاد داریم.
مثال: یادآوری مغرضانه اطلاعات
بیایید مثال قبلی در مورد اخبار تغییرات آب و هوا را مرور کنیم. این مقاله دلایلی را به نفع کاهش انتشار سوخت های فسیلی ارائه می کند.یک هفته پس از مواجهه با داستان، خواننده ای که نگران تغییرات آب و هوایی است، احتمالاً این بحث ها را در بحث با دوستانش به یاد می آورد. برعکس، یک شک دار تغییرات آب و هوایی احتمالاً نمی تواند نکات ذکر شده در مقاله را به خاطر بیاورد.به دلیل سوگیری تاییدی، ما تمایل داریم اطلاعاتی را که بیشتر با ایده های موجود ما مطابقت دارد، به خاطر بسپاریم و به خاطر بیاوریم.
مثال سوگیری تاییدی
فرض کنید یک سرمایه گذار شایعه ای می شنود که یک شرکت در آستانه اعلام ورشکستگی است. بر اساس این اطلاعات، سرمایه گذار به فکر فروش سهام است. وقتی برای خواندن آخرین اخبار شرکت آنلاین میشوند، فقط مقالاتی را میخوانند که سناریوی احتمالی ورشکستگی را تکرار میکنند و داستانی درباره محصول جدید امیدوارکنندهای که شرکت به تازگی عرضه کرده و انتظار میرود فروش را افزایش دهد، از دست میدهند. سرمایه گذار به جای نگه داشتن سهام، آن را با زیان قابل توجهی می فروشد – درست قبل از اینکه بچرخد و به بالاترین حد خود برسد.
پدرام مدیریت یک کافی شاپ محلی برعهده دارد.او اعتقاد راسخی به این شعار دارد: «سخت کوشی مساوی است با موفقیت.با این حال، این کافی شاپ طی چند ماه گذشته شاهد افت فروش بوده است. از آنجایی که پدرام قویاً معتقد است که «سختکوشی» وسیلهای برای موفقیت است، نتیجه میگیرد که افت فروش کافی شاپ به این دلیل است که کارکنان او به اندازه کافی سخت کار نمیکنند.برای توضیح این موضوع، پدرام اقدامات متعددی را انجام می دهد تا اطمینان حاصل شود که کارکنانش به طور مداوم کار می کنند.در نتیجه، او با داشتن تعداد بیشتری از کارکنان در یک شیفت، بیش از بودجه مغازه باعث ضرر بیشتر می شود.پدرام با مشورت با صاحبان مشاغل دیگر در منطقه خودممکن است بیان کنند مغازه تو کمتر در معرض دید است. اعتقاد او به سخت کوشی به عنوان مهم ترین معیار موفقیت باعث شد که به اشتباه تلاش نکردن کارمندان را دلیل کاهش درآمد فروشگاه تشخیص دهد در حالی که شواهدی را که به دلیل واقعی اشاره می کند: موقعیت بد مغازه را نادیده می گیرد.پدرام قربانی سوگیری تاییدی شده است، که باعث شد او متوجه شواهدی شود و به شواهدی که با باورهای قبلی او همخوانی دارد، اعتبار بیشتری بدهد.
یک کارآگاه پلیس ممکن است مظنون را در مراحل اولیه تحقیقات شناسایی کند، اما پس از آن فقط به دنبال شواهد تأیید کننده است تا رد تأیید. یک پزشک ممکن است زودتر از موعد بر روی یک اختلال خاص در اوایل یک جلسه تشخیصی تمرکز کند و سپس فقط به دنبال شواهد تایید کننده باشد